വരുണ ദേവന്റെ സർപ്പപാശത്തിൽ ബന്ധിക്കപ്പെട്ട ബലി മഹാരാജാവ്, ഭഗവാൻ വാമനദേവനെ അഭയം പ്രാപിച്ചുവെന്നത് പുരാണങ്ങളിൽ പ്രസിദ്ധമാണ്. ഭാദ്രപാദമാസത്തിലെ (ആഗസ്റ്റ് – സെപ്റ്റംബർ) ശുക്ലപക്ഷത്തിൽ വരുന്ന ഏകാദശിയെപ്പറ്റി മഹാരാജാ യുധിഷ്ഠിരൻ ശ്രീകൃഷ്ണ ഭഗവാനോട് ചോദിച്ചു: “ഭഗവാനേ, ആ ദിനത്തിന്റെ നാമം എന്താണ്? ഏതു രൂപത്തെയാണ് ആ ദിവസം ആരാധിക്കേണ്ടത്? ദയവായി എല്ലാം വ്യക്തമാക്കേണമേ.”
അതുകേട്ട ഭഗവാൻ ശ്രീകൃഷ്ണൻ ഉത്തരം നൽകി: “യുധിഷ്ഠിരാ, ആ മഹിമാന്വിതമായ ഏകാദശി വാമന ഏകാദശി എന്നും, ജയന്തി ഏകാദശി എന്നും, പാർശ്വ/പരിവർത്തിനി ഏകാദശി എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. ഇതു ആചരിക്കുന്നവർ സർവ്വപാപങ്ങളിൽ നിന്നും വിമുക്തരായി, ഭൗതികബന്ധനത്തിൽ നിന്ന് മോചിതരാകുന്നു. ഇതിന്റെ മാഹാത്മ്യം കേൾക്കുന്ന മാത്രയിൽ മുൻകാല പാപകർമങ്ങൾ നശിക്കുന്നു. ഒരാൾ അശ്വമേധയാഗം നടത്തിയാൽ ലഭിക്കുന്നതുപോലെ, അതിലധികം ഫലം ഇതിലൂടെ ലഭിക്കുന്നു. കാരണം ഇതു വളരെ എളുപ്പത്തിൽ മോക്ഷം പ്രദാനം ചെയ്യുന്നു.”ഈ വ്രതദിനത്തിൽ ഭക്തർ ഭഗവാൻ വാമന ദേവനെ ഭക്തിപൂർവ്വം ആരാധിക്കണം. മരണാനന്തരം ഭക്തൻ നിർഭയമായി ശ്രീഹരിധാമം പ്രാപിക്കും. ഈ ദിനം പ്രത്യേകിച്ച് “പരിവർത്തിനീ ഏകാദശി” എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. കാരണം, ശയനനിദ്രയിൽ ആയിരുന്ന ശ്രീ വിഷ്ണു ആ ദിവസം വശം മാറി കിടക്കുന്നു.
യുധിഷ്ഠിര മഹാരാജാവ് വീണ്ടും ചോദിച്ചു: “ജനാർദ്ദനാ, ഭഗവാൻ എങ്ങനെ ഉറങ്ങുകയും, പിന്നെ വശം മാറുകയും ചെയ്യുന്നു? ഭഗവാന്റെ നിദ്രാവസ്ഥയിൽ ലോകസമ്പ്രദായത്തിന് എന്താണ് സംഭവിക്കുന്നത്? അങ്ങു ബലി മഹാരാജാവിനെ എങ്ങിനെയാണ് കീഴടക്കിയത്? ചാതുർമാസ്യവ്രതം എങ്ങനെ അനുഷ്ഠിക്കണം? ദയവായി വ്യക്തമാക്കേണമേ.”
അപ്പോൾ ശ്രീകൃഷ്ണ ഭഗവാൻ പറഞ്ഞു: “യുധിഷ്ഠിരാ, ഞാൻ പറയുന്ന ഈ ചരിത്രം കേൾക്കുന്നതുകൊണ്ടു തന്നെ മനുഷ്യന്റെ പാപകർമങ്ങൾ എല്ലാം മാഞ്ഞുപോകും. ത്രേതായുഗത്തിൽ ബലി എന്ന ധീരനായ രാജാവുണ്ടായിരുന്നു. അസുരകുലത്തിൽ ജനിച്ചെങ്കിലും അദ്ദേഹം എന്റെ ഭക്തനായിരുന്നു. വേദപാരായണം നടത്തുകയും, മഹാബ്രാഹ്മണരെ ആദരിക്കുകയും, യജ്ഞയാഗങ്ങൾ നടത്തുകയും ചെയ്തിരുന്നു. എന്നാൽ ഇന്ദ്രനോടു വൈരമുണ്ടായി, അദ്ദേഹം ദേവലോകം കീഴടക്കി.
ഇന്ദ്രനും മറ്റു ദേവതകളും, മഹർഷികളും, ദേവഗുരു ബൃഹസ്പതിയും ഒരുമിച്ചു വന്നു എന്നെ പ്രാർത്ഥിച്ചു. അങ്ങനെ ഞാൻ വാമനാവതാരം സ്വീകരിച്ചു. ബ്രാഹ്മണ വേഷത്തിൽ ബലിയോടു മൂന്ന് അടിയോളം ഭൂമി മാത്രമേ ചോദിച്ചുള്ളൂ. ഒരു അടിയിൽ ഭൂമി മുഴുവനും, രണ്ടാമത്തെ അടിയിൽ മുഴുവൻ ലോകങ്ങളും കീഴടക്കി. മൂന്നാമത്തെ അടി അളക്കാൻ സ്ഥലം ഇല്ലാതെ വന്നപ്പോൾ, മഹാഭക്തനായ ബലി തന്റെ ശിരസ്സു തന്നെ സമർപ്പിച്ചു.
അദ്ദേഹത്തിന്റെ നിഷ്കളങ്കഭക്തിയിൽ സന്തോഷപ്പെട്ട ഞാൻ, “ഇനി താങ്കളുടെ കൂടെ എല്ലായ്പ്പോഴും ഞാൻ വസിക്കും” എന്ന് വാഗ്ദാനം ചെയ്തു. അതിനുശേഷം ഭാദ്രപാദ ശുക്ലപക്ഷത്തിലെ ഏകാദശി ദിനത്തിൽ ബലി തന്റെ ഭവനത്തിൽ എന്റെ വിഗ്രഹം സ്ഥാപിച്ചു. അതേ ദിവസം പാർശ്വ ഏകാദശി എന്നും പ്രസിദ്ധമായി.
കാർത്തിക മാസത്തിലെ ഹരിബോധിനി ഏകാദശി വരെയുള്ള കാലം ഞാൻ പാലാഴിയിൽ ശയിക്കുന്നു. ഈ ഇടവേളയിൽ ചെയ്യുന്ന സകലവ്രതങ്ങളും മഹത്തായ പുണ്യഫലം നൽകുന്നു. അതിനാൽ പാർശ്വ ഏകാദശി പ്രത്യേകമായി ആചരിക്കണം.
ആ ദിവസം ഭക്തർ വാമനദേവനെ, ത്രിവിക്രമനെ, അതിപ്രേമത്തോടെ ആരാധിക്കണം. യോഗ്യരായ ബ്രാഹ്മണർക്കു തൈരും ചോറും, വെള്ളവും ദാനം ചെയ്യണം.
ഈ വ്രതം ഭക്തിപൂർവ്വം അനുഷ്ഠിക്കുന്നവർ ഭൗതികബന്ധനങ്ങളിൽ നിന്നും മോചനം നേടി, ഈ ലോകത്തും പരലോകത്തും ആനന്ദം അനുഭവിക്കും. പാർശ്വ ഏകാദശി വ്രതത്തിന്റെ ഫലം സഹസ്ര അശ്വമേധയാഗങ്ങൾക്ക് തുല്യമാണ്.”
